Отбасыны жоспарлау – ол қажет балалар саның жоспарлауға және олардың туу уақыты мен туу алдындағы кезең аралығын реттеуге бағытталған ерлі-зайыпты жұбайлар мен жеке тұлғалардын саналы әрекеті. Отбасыны жоспарлау жеке тұлғалардын және жұптардын қажетті балалар саның болжау және жетуге қабілеттілігін қарастырады. Отбасыны жоспарлау қажет:
Аяулы дені сау балаларды туу үшін
Әйелдің денсаулығын сақтау үшін
Отбасында психосексуалды қарым-қатынаста гармонияны жету үшін
Өмір жоспарын жүзеге асыру үшін
Өмір сапасын жақсарату үшін
Контрацепция түрлері, көрсетулер және ем болмау, асқыну. Отбасыны жоспарлау өз денсаулығын сақтау және қауіпсіз сексуалды өмір мен гармонияны жүргізуге мүмкіндің беретін контрацепция әдісі көмегімен жүзеге асырылады. Ол:
Құрама оралды контрацептивтер
Инъекциялық контрацептивтер
Имплантантар (норпланта)
Әйелдік бактериясыздандыру
Вазэктомия (ер бактериясыздандыру)
Презервативтер
Ішкі жатыр заттары
Вагиналды (диафрагма және цервикалды қалпақша)
Отбасыны жоспарлаудын табиғи әдістері (физиологиялық әдістер)
Сүт шығу аменорея әдісі (САӘ)
Құрама оралды контрацептивтер (ҚОК) – тиімді, контрацепция қайтымды әдісі. Препараттар әйелдермен әрбір жаста қолдануы мүмкін. ҚОК етек кір циклін реттейді,етек кір ауыртпалықты және ұзақтықты төмендетеді. Емізетін аналарға ұсынылмайды, өйткені кеудегі сүт саның төмендету мүмкін. Жатырдан тыс жүктілікті, жылауық аналық безді, аналық бездің қатерлі ісігін, сүт бездерінің зарарсыз ісігін өрістеу тәуекелін төмендетеді.
Инъекциялық контрацептивтер - ұзақ мерзімді, қайтымды және қауіпсіз зат. Толық құпиялығын қамтамасыз етеді. Емізетін аналар босанғаннан кейін 6 аптадан сон қолдануға болады. Әр 3 ай сайын инъекцияны істеу қажет.
Имплантантар (норпланта) өзін капсула жинағымен ұсынады, әйелдің жоғары иық бөлігінің тері астына енгізіледі. Қайтарым әдісі кезінде жүктіліктен сақтау ұзақ мерзімі (5 жылға дейін). Ұрпақтық капсуланы алып тастағаннан кейін бірден қалпына келеді.
Әйелдік бактериясыздандыру – әйелдер үшін отбасыны жоспарлаудын хирургиялық және қайтымды әдісі.
Презервативтер – жүктіліктен және жынысты жолымен берілетін жұқпалы аурудан, АИТВ/ЖИТС қоса сақтайды. Серіктестердің қанағаттанбаушылық сезімі мүмкін.
Ішкі жатыр заттары (ІЖЗ) – босанғаннан кейін арнайы дайындылған медициналық қызметкермен бекітіледі және алынады, емізуге әсер етпейді және 5-10 жыл аралығында жатыр ішінде болуы мүмкін, содан кейін оны ауыстыру қажет.
Вагиналды әдістер - диафрагма және цервикалды қалпақшалар, спермицидтер, әйелдермен бақыланатын контрацепция әдістері, олар керек болғанда ғана қолданылады. Қауіпсіз әдісі. Кейбір жынысты жолымен берілетін жұқпалы аурулардан жұғуды болдырмауға көмек теседі.
Отбасыны жоспарлаудын табиғи әдістері – осы әдіс контрацепциясы ең аз сенімге жатады және тұрақты етек кір циклі әйелдермен ғана қолданылады. Денсаулық үшін тәуекел жоқ және ақшалай шығынды қажет етпейді.
Сүт шығу аменорея әдісі (САӘ) – баланы туғаннан кейін бірінші 6 ай емізу мерзімінде аналар қолдана алады. Контрацепция өз денсаулығын сақтау және қауіпсіз сексуалды өмір мен гармонияны жүргізуге мүмкіндік береді. Контрацепция түсік тастаумен байланысты қауіптан және тәуекелден сақтауға көмек теседі, ол физикалық және сезімдік зақым болып табылады және денсаулыққа зиян әкеледі.