«Коронарлық пациент» мектебiне кімге сау болуға маңызды барлығына жүгінуге болады. Артериялық гипертония - ересектерде кездесетін ең жиi созылмалы ауруы, ол артериялдық қысымнын жоғарлатуына байланысты. Бұл ауруды толық емдеу мүмкiн емес, бірақ артериялдық қысымды бақылауында ұстауға болады. «Коронарлық пациент» мектепте Сiздi инсульт,миокард инфарктiсiнiң және артериялық гипертензияның пайда болуына жол бермеу, өз қысымды қалай бақылауға,артериялық гипертензияның алғашқы белгiлерiн анықтауға үйретеді. Сіз артериялық гипертензияны ертерек анықтасаңыз және оны динамикасында бақылауды бастасаңыз инсульт,миокард инфарктiсiн жеке алғанда, болашақта гипертониялық асқынулардың даму қауіпі азаяды. Егер Сіз «Коронарлық пациент» мектепке барғыңыз келсе учаскелік мейірбикесіне немесе тіркеу орнына жүгінуге болады және сабақтар   «Қостанай қаласының №3 емхангасы» КМК ҚАЖА бойынша үйлестірушісі,жоғары санаттағы дәрігер С.А. Сұлтанғазиның жұмыс кестесіне сәйкес жүргізіледі.

Артериялдық гипертанияны алдын алу?

 Артериялдық гипертония (АГ) – артериялық қысымның (АҚ) 140\90 мм сынап бағанасы бойынша жоғарылауы.

АГ өмiрдiң қысқартуының басты себептерiнiң арасында бiрiншi  орын алады, өйткені жүрек және тамырлар мысалы,  стенокардия, миокардтың инфарктiсi, ми инсульт, жүрек және бүйрек жеткiлiксiдігi ауруларының дамуына мүмкiндiк туғызады.

АГ  жұмысқа қабілетті  жастағы адамдарды зақымдалады, ұзақ және танбайтын ағымымен,қатал асқыну, жұмысқа жарамдылықтың төмендетуін мүгедектікке шейін  белгiлейдi. Сондықтан, осы ауруды «тыныш кiсi өлтiруші» деп аталады.

АГ бар  70% шақты адамдар  көбiнесе, онымен  ауырғанын туралы білмейді, оларда гипертония   жылдар бойы дамғанында, науқастар ауру болғанына таңдалады, өйткені ешқашан ауырған жоқ. Осы асқынулар өкiнiшке орай, кейде фаталды аяқталуына әкеледі. Әрине, гипертония тұқым қуалаушылықтың көрiнiсi  бар тұлғаларда жиi кездеседі. Алайда, осы тұқым қуашылығының пайда болуына мынау не баптардың мүмкiндiк туғызады немесе тәуекелдiң факторлары: темекі тарту, гиподинамия, семiру, созылмалы күйзелiс, тұзды және майлы тағамды зиянды пайдалану, алкогольді қабылдау.

Темекі тарту. Темекi түтiнiнде 366 компоненттер бар. Онда никотин, көмір қышқыл газы, көміртек тотығы, көгеретін қышқыл,аммиак, шайырлы заттар, органикалық қышқылдар қан қысымның жоғарлатуына, жүректің жиі қағуына, тромб пайда болуына әкеледі.  Никотин қан тамыр түйiлуi, ол қабырғаларының зақымдануына, атеросклероздық түйіні қалыптастыруына әкеледі. Тамырлар атеросклерозы темекi тартатын адамдарда 2-3 рет жиі кездеседі, шылым тартпайтын адамдарға қарағанда. Үздiксiз шылым тарту жүректіауыр жүктемесімен үнемi жұмыс iстеуі, оның мезгiлсiз қартаюына әкеледі.

Гиподинамия қимыл-қозғалыс белсенділігінің шектелуі нәтижесінде адам мен жануарлар организмдері тірек-қимыл аппараты бұлшықеттерінің, қан айналым, тыныс алу, ас қорыту және т.б. мүшелердің етті қабықтары мен қабаттары жиырылу күшінің төмендеуі.

Гиподинамия. Адамзат ағзасына бұлшықет қызметіне жақсы әсер тигізетінің біледі. Бұлшық ет жүктемесi тамыр қабырғаларының механикалық сылауына жағдай жасайды, олар икемдi болады, қан айналымды жаксарады, қандағы холестерин деңгейдi төмендетедi. Осының бәрi атеросклероздың дамуын тоқтатады. Одан басқа, физикалық белсендiлiгі күйзелiспен жұптасуға көмектеседi, семiруді алдын алады. Қарапайым бiрақ аталы сөздерді есте сақтаңыз: «Қозғалыс бұл өмір».Сіздің жүрек-тамыр жүйесінің машықтанғандықтың деңгейi сiзге шын көңiлiмен берiлген - тамыр жүйесi дейiн тамыр соғу шамасының арасындағы айырмашылығы бойынша және 3 мин. жүктемеден кейiн анықталады.

- жақсы машықтанғандық - минутына 5 соғудан аспайтын айырмашылығы.
 - қанағатты - 5-тен 10-ға дейн соғудың айырмашылығы.
 - төмен - 10 соғудың айырмашылығы.

Жүйелiлiк, қарқындылық және дене-күш жаттығудың ұзақтығы  маңызды мағынасы бар.Өте пайдалы шапшаң жүрiс, жортақтап жүгiру, аптада 4-5 рет 30-40 мин. бойынша, жүзу.

«Дене жаттығулар көп дәрiлердi  ауыстырады, бiрақ әлемде бiр де бiр дәрi  дене жаттығуларды ауыстырмайды». А.Мюссе.

Семiру. Артық салмағының бар болуы барлық жүйелеріне және органдарға  жүктемесiн жоғарлауына әкеледі, организм көп  оттегiндi  мұқтаж етеді, сондықтан жүрек-тамыр жүйесіне қосымша жүктеме жатады, ол шын  гипертониялық ауруларына әкеледі Салмақтың 10кг жоғарлауы қан қысымның 2-3мм с.б. жоғарлатуына әкеледі. Формула бойыша өз дене салмағының индексін есептеуге болады:

ДСИ = салмақ(кг) : бойы(см)2. Қалыпты дене салмағы кезінде ДСИ 19-24,9 шегінде болу қажет егер жоғары болса, онда Сізде артық салмағы бар. Семiрумен күресте спортпен үздіксіз шұғылдану,жеңіл тамақ ішу күндері, ас тұзды, ашы дәмтатым, тұздық, дәмдiлiктерді рационды шектеуі.

Созылмалы күйзелiс. Күйзелiс - ол қоршаған ортасының қатты әсер ететін ағзасының қарсы реакциясы. Күйзелiсте  қоршаған ортасымен оның өзара iс-әрекетiн қамтамасыз ететін жүйке жүйесiнiң бөлiмдерiн қосады. Жиi психикалық жарақаттар кезінде күйзелiс гормоны - адреналин   жүректің жиі соғуын күшейтеді, қанның үлкен көлемiн сағат бiрлiкке айдатады, сондықтан қан қысымы  жоғарлатады. Егер күйзелiс созылмалы болса тұрақты жүктеме тамырларды тоздырады және Қан қысымның жоғарлауы созылмалы болады. Күйзелiсті жеңу бәрінді уақытында істеу, істерді жоспарлау, нақты, қол жетімді мақсатарды қою, сонымен қатар психологтің көмегі көмектеседі. 

Күйзеліс жағдайы өзі маңызды  емес, біз оны қалай бағалаймыз және біз оған қандай мән беремiз манызды!

Соңғы жылдар бойы,  қазiргi заманғы ақпараттық, есептеуiш және коммуникациялық электрондық құралдарды кең енгiзу фонында күйзелiстiң бiрқилы түрi жиi кездеседі -ақпараттық. Оны көрiнiсі жүрек соғуы,ҚҚ жоғарлауы, бас айналуы, жедел дірілдеуі, түшкірік және т.б.   бола алады. Ақпараттық күйзелiс ғаламтор арқылы ақпарат алатын, компьютерде  ұзақ уақыт  өткiзетiн тұлғаларда пайда болу мүмкін.

Рационал емес қоректену. Ол холестеринмен бай, мол нәрлi тамақ,  өсiмдiк майларды жеткiлiксiз тұтынуы  болады. Ең  холестеринмен бай: түйiрлi уылдырық, ми, бауыр, сары май, қаймақ, құйылыс, жұмыртқаның сары уыздар. Маңызды мағына тамақтағы өсімдік жасушаның бар болуы,ол ішектің қалыпты қызметін,қажетті өт айдататын  әсерін қамтамасыз етеді.  Тамақты буда тұздықтармен, ароматизаторлармен және тағы тамақ қоспалармен елiктiрмей, пісіру қажет. Көк шөп, көкөнiстi және жемісті, балықтарды  көбiрек қолдану қажет. Тұзды күнде 5-6 гр көп емес пайдалану қажет.

Тұзді терiс пайдалану айналып тұратын қан көлемнiң көбеюiне, тамыр қабырғасының iсiнуiне және оның диаметрiнiң кемiтуiне, тамыр тарылтқыш әсерге тамыр қабырғасының көтерiлген сезгiштiгiне әкеледі.

Алкоголь. Алкоголді терiс пайдаланатын адамдардың арасында, iшiмдiк iшпейтiн адамдардың арасында қарағанда  оқыс өлiм жағдайлары байқалады. Әр түрлi елдерде өткiзiлген зерттеулері алкоголь қолдануы қан қысымның деңгейіне  тікелей тәуелді анықталды, және ол  үлкен дәрежеде (жоғарғы ) систологиялық қысымы жоғарлайды. АГ маскүнемдiкте қиын өтеді, осындай науқастарды емдеуге қиын.

Назар аударыңыз! Құрметтi ата-аналар, есте сақтаңыз! Егер сiзде немесе сіздің туысқандарда АГ болса, онда Сiздiң балаңызда тұқым құшылық факторы бар. Сіз кіші жастан бастап өз балаңызды аз тұздалған,гипохолестрениндік емдәмге, сау, белсендi өмiр сүруге үйретуiңiзге қажет.

Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде.